Đầu hàng

Sau khi đầu hàng, Hartmann đã bị quân Mỹ chuyển giao cho Hồng quân Liên Xô vào ngày 24 tháng 5, theo thỏa thuận tại Hội nghị Yalta rằng mọi quân nhân Đức đã tham gia chiến đấu chống Hồng quân đều phải đầu hàng trực tiếp Liên Xô. Hartmann và đơn vị của mình được người Mỹ dẫn đến một khu đất rào kín ngoài trời để chờ việc chuyển giao. Tổng số tù nhân lên đến 50.000 người. Điều kiện sinh hoạt rất tệ do đó nhiều lính canh Mỹ đã phớt lờ cho tù binh Đức trốn thoát. Trong một số trường hợp, họ còn cung cấp lương thực và bản đồ.[39]

Hartmann kể lại những ngày đầu sau khi bị chuyển sang Hồng quân:

Việc đầu tiên bọn Nga làm là tách phụ nữ và đàn ông Đức ra. Sau đó, họ bắt đầu chè chén say sưa và cưỡng hiếp. Khi nhiều lính Mỹ tìm cách ngăn chặn, bọn Nga bắn chỉ thiên và tuyên bố sẽ giết bất kỳ ai can dự vào. Những vụ cưỡng hiếp diễn ra suốt đêm. Ngày hôm sau, một vị tướng Nga đến khu trại và ngay lập tức ra lệnh thiết quân luật. Sau đó, khi một số lính Nga vi phạm quân lệnh và tấn công một cô gái Đức, cô này được phép chỉ ra ai đã làm việc đó trong hàng quân. Không có thủ tục nào hay tòa án binh nào cả. Những kẻ vi phạm ngay lập tức bị treo cổ trước mặt các đồng chí của mình. Công lý đã được thực thi.[38]

Ban đầu, phía Liên Xô cố gắng thuyết phục Hartmann hợp tác với họ. Ông được đề nghị làm mật vụ theo dõi những người sĩ quan bạn ông và trở thành một stukatch, hay "bồ câu chỉ điểm". Ông từ chối và kết quả lãnh mười ngày giam giữ trong một căn phòng chật hẹp, phải nằm trên nền bê tông và chỉ được phát bánh mì và nước.Trong một lần khác, những người Nga đe dọa sẽ giết vợ và con trai ông (cái chết của con trai ông đến giữ vẫn giữ kín). Ngoài ra, người Nga còn thẩm vấn, dò hỏi Hartmann về những gì ông biết đối với chiến đấu cơ Me 262. Khi bị một sĩ quan Liên Xô đánh bằng gậy, Hartmann đã mau lẹ dùng một cái ghế đập vào đầu ông này đến bất tỉnh. Nghĩ rằng sẽ bị bắn, ông được đưa về chỗ cũ.[40]

Hartmann sau đó đã tuyệt thực vì theo ông làm như vậy còn hơn phải tuân theo lệnh của Liên Xô.[41] Những người lính Hồng quân đã cho phép ông tuyệt thực bốn ngày trước khi cưỡng ép ông phải ăn. Nhiều nỗ lực để biến ông thành một người cộng sản cũng thất bại. Ông cũng được đề nghị tham gia vào Không quân Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Đức (Luftstreitkräfte der Nationalen Volksarmee) vừa mới thành lập nhưng ông lần nữa từ chối:

Nếu tôi trở về Tây Đức, tôi được mời ký vào một hợp đồng bình thường, một thương vụ như bao nhiêu người trên thế giới vẫn làm hàng ngày thì khi tôi cảm thấy thích lời đề nghị đó, tôi sẽ đến làm việc như những gì nội dung hợp đồng. Tuy nhiên nếu tôi bị cưỡng bức lao động dưới bất cứ hình thức nào, tôi sẽ kháng cự đến hơi thở cuối cùng.[40]

Tù giam

Vì sự chống đối của mình, Hartmann đã bị truy tố là tội phạm chiến tranh với cáo buộc đã bắn vào 780 dân làng Briansk, tấn công một "nhà máy bánh mì" ngày 23 tháng 5 năm 1943 và phá hủy 345 máy bay "đắt giá" của Liên Xô.[42] Ông từ chối thú tội trước những cáo buộc cũng như bào chữa vì đó là việc chỉ tốn thời gian.[42] Bị kết án 25 năm lao động khổ sai, Hartmann đã từ chối làm việc. Ngay sau đó, ông bị giam cầm một cách khắc nghiệt và điều này khiến cho những người bạn của ông cực kì căm phẫn. Họ tiến hành một cuộc nổi loạn, áp chế lực lượng bảo vệ và thả ông ta. Hartmann khiếu nại đến văn phòng Kommandant, đề nghị có người có người đại diện từ Moscow và một cuộc điều tra quốc tế cũng như tòa án để tha bổng ông trước những cáo buộc sai trái. Tuy nhiên điều này đã không được chấp nhận và ông bị chuyển đến trại tù ở Novocherkassk, nơi ông chịu 5 tháng trong cảnh ngục tù gian khổ. Mặc dù sau đó Hartmann được xét xử lần nữa nhưng bản án vẫn được giữ nguyên. Sau đó ông lại bị chuyển trại một lần nữa đến Diaterka tại Ural.[43]

Năm 1955, mẹ của Hartmann viết thư đến thủ tướng mới của Cộng hòa Liên bang Đức (Tây Đức) Konrad Adenauer để xin sự tự do cho con trai. Một thỏa thuận giữa Tây Đức và Liên Xô đã đạt được theo đó Hartmann sẽ được thả cùng với 16.000 tù binh quân nhân Đức khác. Sau 10 năm rưỡi trong các trại tù binh của Liên Xô, ông là một trong số những tù binh cuối cùng được thả về Đức và đoàn tụ với người vợ Ursula, người mà ông đã viết thư hằng ngày trong suốt cuộc chiến.[44]

Tháng 1 năm 1997, chính quyền Liên bang Nga đã minh oan cho Hartmann khi khẳng định việc kết án ông là tội phạm chiến tranh là sai trái.[2]